Năm 2025

Hợp Tác Xã Sản Xuất Và Dịch Vụ Nón Lá Sai Nga

Email:
nonlasainga@gmail.com
Điện thoại:
0985320082

Giới thiệu

Thương Hiệu Nổi Tiếng Việt Nam - Hợp Tác Xã Sản Xuất Và Dịch Vụ Nón Lá Sai Nga

Theo các cụ cao niên trong làng, nghề làm nón lá Sai Nga đã phát triển từ những năm 1950. Khi một nhóm người dân làng Chuông (Thanh Oai, Hà Nội) tản cư lên miền trung du. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử và sự thay đổi của cơ chế thị trường, các hộ dân vẫn kiên trì bám trụ với nghề truyền thống của gia đình và tiếp tục truyền nghề cho thế hệ con cháu.

Video giới thiệu Nón Lá Sai Nga

Người dân Sai Nga chủ yếu làm hai loại nón: nón kỹ và nón thưa. Nón kỹ là loại nón được làm từ nguyên liệu kỹ càng, bên trong được lót ni-lông, có thể cài hoa hoặc hình ảnh đẹp của quê hương và đất nước. Loại nón này được chăm chút đặc biệt với việc quang dầu bóng, cài quai và chóp nón được khâu kỹ lưỡng.

Nón kỹ có giá từ 55.000 đến 100.000 đồng một chiếc. Trong khi đó, nón thưa là loại đơn giản hơn, mỏng và ít công đoạn hơn, thường được bán cho tiểu thương với mức giá từ 20.000 đến 50.000 đồng một chiếc. Nón lá Sai Nga không chỉ tiêu thụ trong nước mà còn xuất hiện rộng rãi ở các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Thái Nguyên và thậm chí được xuất khẩu ra nước ngoài.

Năm 2020, nón lá Sai Nga đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển nghề truyền thống này. Với sự quan tâm và hỗ trợ của các cấp, ngành từ tỉnh đến huyện, xã, nghề nón lá Sai Nga đang trải qua một giai đoạn đổi mới và phát triển.

Vừa qua, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện đã đưa ra các giải pháp nhằm giảm công lao động bằng việc đưa máy móc hiện đại vào sản xuất.

Ngoài ra, huyện Cẩm Khê cũng đang tập trung xây dựng nhà trưng bày và giới thiệu sản phẩm, quảng bá sản phẩm gắn với du lịch làng nghề và tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương. Sự phát triển cơ sở hạ tầng làng nghề cũng được đặt lên hàng đầu để phục vụ tốt hơn nhu cầu du lịch của Cẩm Khê.

Tạo điểm tham quan hấp dẫn cho du khách và góp phần phát triển thương hiệu nón lá Sai Nga trên toàn quốc và vươn ra quốc tế. Các hoạt động đào tạo nghề, tạo cơ chế, chính sách khuyến khích các nghệ nhân, thợ giỏi, tổ chức các cuộc thi tay nghề, phong tặng danh hiệu nghệ nhân, thợ giỏi và đầu tư xây dựng thị trường và thương hiệu sản phẩm cũng được chính quyền huyện Cẩm Khê quan tâm triển khai trong thời gian tới.

Những nỗ lực trong việc bảo tồn và phát triển nghề nón lá Sai Nga góp phần giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân địa phương, đóng góp lớn vào sự phát triển bền vững của kinh tế địa phương.

Trên hành trình bảo tồn và phát triển di sản văn hóa, rất cần có sự quan tâm và hỗ trợ từ chính quyền, các tổ chức và toàn thể cộng đồng. Chỉ khi có sự đoàn kết và cùng nhau tôn vinh giá trị văn hóa đặc trưng, những di sản quý giá này mới thực sự được bảo tồn và truyền cho thế hệ sau.

Làng nghề nón lá Sai Nga - Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia

Năm 2020, Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch quyết định công nhận thêm 23 di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia trong toàn quốc. Trong đó nghề làm nón lá Sai Nga, thị trấn Cẩm Khê, huyện Cẩm Khê được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thuộc loại hình thủ công truyền thống.

Đây là niềm vui không chỉ cho các nghệ nhân và bà con Sai Nga nói riêng mà còn là niềm tự hào của nhân dân trong toàn huyện; là bước đi quan trọng trong xây dựng phát triển thương hiệu cho sản phẩm làng nghề truyền thống của địa phương, giúp cho nghề làm nón ở làng nón lá Sai Nga phát triển hơn nữa, góp phần nâng cao đời sống cho nhân dân.

Chia sẻ về gốc tích của nghề, các bậc cao niên ở địa phương cho biết nghề làm nón nơi đây xuất hiện chính thức từ khoảng năm 1950. Đầu tiên là một số người dân ở làng Chuông (nay thuộc Thanh Oai, Hà Nội) tản cư về đất Sai Nga đã mang theo nghề làm nón, từ đó truyền nghề cho nhân dân địa phương.

Trải qua thời gian, nghề làm nón lá Sai Nga vẫn được người dân bảo tồn, phát triển, họ vẫn hàng ngày truyền kinh nghiệm cho các thế hệ con cháu. Những cô gái người Sai Nga biết nghề làm nón, khi đi lấy chồng về các xã lân cận cũng tiếp tục truyền nghề ở quê chồng, vì vậy cùng với Sai Nga, các làng Sơn Nga, Thanh Nga, Tùng Khê… đều có các hộ gia đình theo nghề làm nón.

Theo thống kê, trước kia hơn 90% số hộ dân Sai Nga làm nghề làm nón truyền thống. Nay có khu Công nghiệp Cẩm Khê, số hộ làm nón giảm đi đôi chút. Ở Sai Nga, từ người già đến trẻ nhỏ đều biết làm nón. Hiện nơi đây có một Hợp tác xã nón lá với 26 hộ thành viên, các gia đình trong Hợp tác xã liên kết hỗ trợ nhau về kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm đầu vào, đầu ra.

Để làm ra một chiếc nón phải trải qua rất nhiều công đoạn. Nguyên liệu làm nón gồm: lá, khuôn, vành, mo tre hoặc vầu, sợi cước, sợi len và một lưỡi cày để là phẳng lá. Khi có đủ nguyên liệu thì bắt tay vào làm từng công đoạn. Lá làm nón được bà con mang từ Hà Tây, Thanh Hóa về theo chợ phiên.

Một chiếc nón được hoàn thành phải mất khoảng 3 giờ. Một chiếc nón đẹp đảm bảo chọn lá phải trắng, đường khâu mượt mà, những vết khâu trải trên mỗi vành theo những khoảng cách đều tăm tắp.

Về sản phẩm, hiện nay người dân trong xã chủ yếu làm 2 loại: nón kỹ (là loại nón được tuyển chọn kỹ càng, lá làm nón phải trắng, phẳng, vanh nón phải tròn, bên trong được lót ni lông và cài hoa hoặc những hình ảnh cảnh đẹp quê hương đất nước; khi may phải tỉ mỉ không được nát; sau khi xong nón được quang dầu cài quai, chóp nón được mạn) với giá 85.000 đến 100.000 đồng/chiếc; nón thưa (là nón, lá và các nguyên liệu tuyển chọn ít công phu và may mũi dài hơn, được bán sang Trung Quốc) có giá 30.000 đến 40.000 đồng/chiếc. Bình quân mỗi năm cả làng sản xuất ước đạt hơn 600.000 chiếc nón, doanh thu hàng chục tỷ đồng.

Sản phẩm làm ra đều được thương lái thu mua tận nơi hoặc bán tại chợ phiên, nhưng đa phần người làm nón ở Sai Nga vẫn thích đem nón đến chợ phiên và coi đó như một nét văn hóa truyền thống của làng mình. Chợ phiên Sai Nga họp 5 ngày 2 phiên (vào các ngày 2, 4, 7, 9) chủ yếu mua vật liệu làm nón, bán nón …

Nón làng Sai Nga được còn đưa đi bán nhiều nơi ở các Hội chợ thương mại; dịp Giỗ Tổ Hùng Vương – Lễ hội Đền Hùng; các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Thái Nguyên… và xuất sang cả Trung Quốc. Sản phẩm nón Sai Nga thanh thoát, đẹp, nhẹ, bền, chắc, có thể sử dụng để che mưa che nắng; cũng có thể để cho các cô gái tạo dáng, làm duyên; làm quà tặng cho những người thân làm kỷ niệm gợi nhớ về hồn quê đất Việt.

Vừa làm nón các thành viên vừa cùng nhau trò chuyện trao đổi phát triển kinh tế, kinh nghiệm giữ lửa ấm gia đình, gắn kết tình làng nghĩa xóm và đặc biệt giữ gìn văn hóa của làng quê. Từ nghề làm nón, đời sống của người dân được cải thiện, nâng lên rõ rệt, nhiều hộ gia đình có sắm sửa tiện nghi, vật dụng có giá trị, xây dựng nhà cửa khang trang.

Năm 2020, Bộ Khoa học và Công nghệ công nhận nhãn hiệu tập thể cho các sản phẩm nón lá Sai Nga. Năm 2023, sản phẩm nón lá của Hợp tác xã sản xuất nón lá Sai Nga đạt chuẩn OCOP 3 sao. Năm 2024 được nâng hạng là sản phẩm OCOP 4 sao.

Nghề thủ công truyền thống nón lá xã Sai Nga được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là niềm tự hào, mở ra hướng đi mới cho người dân nơi đây, song cũng đặt ra nhiều thử thách về bảo tồn và phát triển.

Trong đó cần tập trung quan tâm phát triển cơ sở hạ tầng của làng nghề, phục vụ tốt hơn cho nhu cầu du lịch làng nghề với lợi thế đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai, xây dựng trung tâm trưng bày, giới thiệu sản phẩm, khu sản xuất tập trung, có đủ điều kiện để làm điểm du lịch cho khách tham quan đến làng nghề.

Tăng cường hơn nữa công tác đào tạo nghề theo hình thức truyền nghề; xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích các nghệ nhân, thợ giỏi tham gia đào tạo nghề, tổ chức các cuộc thi tay nghề, phong tặng danh hiệu nghệ nhân, thợ giỏi; đầu tư xây dựng phát triển thị trường và thương hiệu cho sản phẩm làng nghề để nâng cao thu nhập cho người làm nghề.