Chè Đoỏng Pán - OCOP 3 Sao Cao Bằng

Chè Đoỏng Pán - Cao Bằng được người dân ưu ái gọi là đệ nhất chè rừng không chỉ bởi số lượng ít mà còn nhờ hương vị đặc biệt - đắng mà thanh, chát mà ngọt. Chè có mùi thơm dễ chịu và độ nồng đặc trưng từ khói bếp than củi.

Chè là đặc sản nổi tiếng của huyện Quảng Uyên, các cụ cao tuổi trong làng truyền lại rằng, chè Đoỏng Pán ngon phải đạt cả thanh, sắc, vị, thần. Cụ thể, nước trà pha có màu xanh ánh vàng mật ong (thanh); cánh chè cong như móc câu, nhìn thẳng màu đen, nhìn nghiêng lại thấy sắc xanh (sắc); vị trà đậm đà, mới uống thì chát êm, sau đó vị ngọt đọng lại (vị); cuối cùng là mùi thơm khiến người thưởng trà có cảm giác khoan khoái (thần).

Chè Đoỏng Pán ngon phải đạt tiêu chuẩn về màu sắc, hình dáng, hương vị và mang lại cảm giác khoan khoái cho người dùng.

Vùng Đoỏng Pán, xã Độc Lập, huyện Quảng Uyên, Cao Bằng có khí hậu mát và nền đất phù sa cổ tích tụ lâu năm nên phù hợp cho cây chè sinh trưởng. Người già trong vùng kể lại, trước đây, cây chè chỉ có trên rừng, từ năm 1960, người dân các thôn Đoỏng Pán 1, Đoỏng Pán 2, Đoỏng Pán 3 mới đem về trồng ở vườn đồi quanh nhà.

Chè Đoỏng Pán là đặc sản của tỉnh Cao Bằng. Búp chè khô có màu xanh hơi đen, bề mặt chè nhiều phấn trắng tự nhiên, lá xoăn chặt, cánh gọn. Đặc biệt, nước chè trong, sánh, màu xanh vàng, mùi thơm đặc trưng.

Chè Đoỏng Pán được người dân ưu ái gọi là đệ nhất chè rừng không chỉ bởi số lượng ít mà còn nhờ hương vị đặc biệt - đắng mà thanh, chát mà ngọt. Chè có mùi thơm dễ chịu và độ nồng đặc trưng từ khói bếp than củi.

Các cụ cao tuổi trong làng truyền lại rằng, chè Đoỏng Pán ngon phải đạt cả thanh, sắc, vị, thần. Cụ thể, nước trà pha có màu xanh ánh vàng mật ong (thanh); cánh chè cong như móc câu, nhìn thẳng màu đen, nhìn nghiêng lại thấy sắc xanh (sắc); vị trà đậm đà, mới uống thì chát êm, sau đó vị ngọt đọng lại (vị); cuối cùng là mùi thơm khiến người thưởng trà có cảm giác khoan khoái (thần).

Cây chè nơi đây quen với thời tiết địa phương nên tự sinh trưởng tốt mà không cần đến tay người chăm bón. Một năm, người dân thu hoạch 2 vụ. Vụ xuân bắt đầu thu từ tháng 3 đến tháng 6, vụ đông bắt đầu thu từ tháng 9 dương lịch đến hết năm. Nếu trồng mới, sau khoảng 2 năm, cây bắt đầu cho thu búp. Búp chè được chế biến thành chè khô, còn lá chè tươi có thể được hái về nấu nước uống hoặc nước tắm cho trẻ nhỏ.

Ông Hà Văn Nghị ở thôn Đoỏng Pán 3 cho biết, hiện, gia đình ông có khoảng 2.000 gốc chè. Vào chính mùa, cứ 15-20 ngày, ông lại hái chè ở vườn, sao lên rồi mang xuống chợ phiên bán. Chè Đoỏng Pán được giá 400.000-600.000 đồng một kg nhưng làm rất tốn công. Hái 2-3 kg búp chè tươi mới được khoảng 500 gram chè khô. Bên cạnh đó, toàn bộ công đoạn hái, vò và sao chè đều phải tiến hành thủ công bằng tay. Ngoài ra, người dân còn mất ít nhất 3 tiếng sao trên bếp củi để cho ra một mẻ chè vài lạng.

"Do tốn khá nhiều thời gian và công sức nên chè Đoỏng Pán chủ yếu được làm để bà con gia tăng thu nhập chứ không phải là nghề chính ở đây", ông Nghị chia sẻ. 

Tuy là nghề phụ nhưng ở Đoỏng Pán, cây chè đã đi vào ký ức nhiều lớp người. Mỗi thế hệ đi qua, người già lại tiếp tục truyền kinh nghiệm sao, ủ chè lại cho con cháu mình để giữ gìn và phát huy một nét truyền thống riêng.

Hiện nay, địa phương còn gần 60 hộ trồng và bán chè. Còn lại, các gia đình khác chỉ trồng để phục vụ lấy nước uống hàng ngày, làm quà biếu hoặc tiếp khách quý. 

Chè Đoỏng Pán, Cao Bằng - Hương Vị Đặc Biệt

Được trồng theo quy trình bản địa, sản phẩm chè Đoỏng Pán, Cao Bằng có hương vị đặc biệt, đắng mà thanh, chát mà ngọt. Chè Đoỏng Pán trở thành một trong những loại cây trồng mang lại hiệu quả, giúp người dân xã Độc Lập (Quảng Uyên, Cao Bằng) xóa đói, giảm nghèo.

Đậm đà hương vị

Chúng tôi đến “đại bản doanh” của cây chè Đoỏng Pán, xóm Đoỏng Pán 1, 2, 3 (xã Độc Lập, huyện Quảng Uyên), trong cái giá lạnh của tiết trời vùng cao, những ngọn đồi được tô nổi bật bằng màu xanh ngát của cây chè. Đi đến đâu, chúng tôi cũng cảm nhận được hương thơm ngai ngái của búp chè tươi đang được thu hái. Ông Triệu Văn Luyến (xóm Đoỏng Pán 3) là người am hiểu, gắn bó với cây chè từ lâu và là hộ có diện tích trồng chè nhiều nhất vùng. Không vội vã tiếp chuyện, ông Luyến pha một ấm trà nhỏ mời khách. Nhấp ly trà trong xanh nóng hổi, hương bay thơm, vị giác của tôi dường như tê lại bởi vị hơi đắng thanh, chát mà ngọt hài hòa, vị lưu trong cổ họng tạo cảm giác khoan khoái, dễ chịu… cứ như hương vị riêng mà thiên nhiên đã ban phát cho vùng đất này.

Ông Luyến giới thiệu: Gọi là chè Đoỏng Pán vì đây là giống chè mọc tự nhiên, cây chè được người dân tộc Nùng gọi là chè đông, nghĩa là chè rừng. Lá chè được nhà tôi hái từ những cây chè cổ thụ tuổi, có những cây từ những năm 1965. Chè Đoỏng Pán từ xưa đến nay vẫn giữ được nét riêng vốn có của mình, canh tác theo quy trình bản địa, không thuốc trừ sâu, không phân hóa học, không chất bảo quản và hoàn toàn được chế biến theo phương pháp thủ công truyền thống. Từ các khâu thu hái, vò, sao khô đều bằng tay. Đặc biệt, công đoạn sao khô sử dụng bằng củi rừng nên sản phẩm có màu xanh hơi đen, xoăn chặt, cánh chè gọn nhưng to hơn chè sao bằng máy. Trên bề mặt chè có nhiều phấn trắng tự nhiên.

Nước chè Đoỏng Pán màu trong, xanh, vàng nhạt và sánh, mùi chè thơm nhẹ, nồng nàn đặc trưng của chè sao bằng củi. Ông Triệu Văn Luyến cho biết thêm, câu chuyện về nguồn gốc chè Đoỏng Pán có thêm những huyền tích, nhưng có một điều chắc chắn là cây chè Đoỏng Pán có từ lâu lắm, người dân vùng này tắm nước lá chè Đoỏng Pán mà lớn lên. Hương vị thơm ngon của chè đã lan rộng khắp vùng, và cho tới bây giờ thì hầu như các hộ trong làng đều có 1-2 vườn chè. Chè không chỉ là niềm tự hào, không chỉ là sinh kế mà còn là một phần linh hồn của vùng đất khó Quảng Yên này.

Hỗ trợ mở rộng thị trường

Những năm trước đây, Độc Lập là một trong những địa phương có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất huyện. Cuộc sống hằng ngày trông chờ vào ruộng nương. Vì vậy, các gia đình thường xuyên rơi vào tình cảnh đói ăn… Theo lời các cụ trong vùng: “Cuộc sống của người dân khi đó đối mặt với muôn vàn khó khăn. Chính quyền địa phương cũng rất trăn trở trong việc giúp người dân xóa đói, giảm nghèo. Nhưng đất nghèo, lúa, ngô, khoai, sắn chẳng được bao nhiêu. May sao, nhờ có cây chè…”. Từ khi phát triển cây chè, đời sống người dân xã Độc Lập và các xã lân cận đổi thay rõ rệt. Hàng trăm hộ dân đã có “của ăn, của để”… Anh Hà Văn Nghị (thôn Đoỏng Pán 3) là một điển hình trong các hộ gia đình tập trung trồng và chế biến chè. Anh chia sẻ: Hiện, gia đình anh có khoảng 2.000 gốc chè. Vào chính mùa, cứ 15-20 ngày, anh lại hái chè ở vườn, sao lên rồi mang xuống chợ phiên bán. Chè Đoỏng Pán mỗi kilogam có giá 400.000 - 600.000 đồng nhưng làm rất tốn công.

Thực tế, không chỉ ngon mà chè Đoỏng Pán rất an toàn, đã được chứng nhận và có truy xuất nguồn gốc. Đầu năm nay, chè Đoỏng Pán là một trong những sản phẩm được Sở NN - PTNT tỉnh chọn mang xuống Hà Nội trong chuyến đi đầu tiên để xúc tiến mở thị trường, đưa đặc sản Cao Bằng giới thiệu, chào hàng bán tại các trung tâm, siêu thị lớn tại Hà Nội và ngay lập tức đã được đặt hàng để tiêu thụ… Mặc dù, chè Đoỏng Pán là chè hiếm, chè ngon nhưng hiện nay việc tiêu thụ còn rất hạn chế và chưa được nhiều người biết đến do diện tích chè không được mở rộng; thị trường tiêu thụ chỉ trong phạm vi hẹp ở xung quanh vùng hoặc bán ở huyện.

Trò chuyện với chúng tôi, Phó Chủ tịch UBND xã Độc Lập Lương Văn Đức cho biết: Hiện, diện tích chè Đoỏng Pán trong toàn xã mới chỉ hơn 3ha, tập trung ở 3 xóm Đoỏng Pán 1, 2, 3 với hơn 120 hộ dân trồng. Cây chè tuy đã mang lại thu nhập giúp người dân cải thiện đời sống, song hầu hết giống chè vẫn là giống cũ, được trồng từ nhiều năm trước nên năng suất thấp. Theo ông Lương Văn Đức, để chè Đoỏng Pán trong thời gian tới trở thành cây trồng mũi nhọn, giúp giảm nghèo bền vững, rất cần các cấp, các ngành chức năng, doanh nghiệp hỗ trợ người dân về việc sản xuất, chế biến, đóng gói; hỗ trợ quy hoạch về các vùng chuyên canh nhằm giữ vững và nâng cao thương hiệu sản phẩm, đồng thời khuyến khích, hỗ trợ người dân trong việc phát triển nhóm thu gom địa phương, tổ hợp tác hoặc HTX sau này trong việc phát triển sản xuất hàng hóa tập trung, tạo ra sản phẩm có thương hiệu, sức cạnh tranh trên thị trường.

Công ty Chúng tôi Cam kết bán hàng 100% chính hãng, đúng giá, đúng chất lượng sản phẩm, dịch vụ đã công bố trong gian hàng:

✔ Quý khách mua hàng được kiểm tra trước khi thanh toá

✔ Được đổi trả nếu hàng bị lỗi hỏng không đặt yêu cầu do vận chuyển.

✔ Quý khách mua hàng thanh toán theo hình thức:nhận hàng và gửi tiền cho người Ship hàng!

✔ Thời gian giao hàng: Đơn mua lẻ phụ thuộc vào đơn vị ViettelPost. Đơn mua Sỉ Chúng tôi sẽ thuê xe chuyên chở tận nơi nhận!

✔ Quý khách mua hàng bấm nút: Đặt Mua sau đó điền đầy đủ thông tin và ghi chú thời gian có thể nhận hàng.

✔ Công ty chúng tôi sẽ trực tiếp gửi hàng về địa chỉ Quý khách yêu cầu.

✔ Đơn cần Gấp trong phần Đặt Mua ghi chú: Gửi Grab và Quý khách tự trả phần phí này.

✔ Quý khách đặt đơn không cần đăng ký thành viên.