Cao Hà Thủ Ô Thô Quan Đạo - SP OCOP Cao Bằng

Từ xưa dân gian đã chuyền nhau câu nói hò ơ “Ai muốn xanh tóc đỏ da. Rủ nhau lên núi tìm hà thủ ô”. Cứ như vậy cây hà thủ ô đi vào tìm thức cháu con, với nhiều thế hệ sau này cũng thế cái tên hà thủ ô khá gần và quen thuộc. Hà thủ ô có 2 loại là đỏ và trắng. Tuy nhiên người ta thường dùng hà thủ ô đỏ trong điều trị. Tên khoa học là Polygonum multiflorum, nghĩa là có nhiều đốt, nhiều hoa. So với nhiều loại thảo dược khác hà thủ ô sơ chế có phần cũng khác.

Thời điểm mà nhiều lựa chọn đi tìm loại thảo dược này là mùa thu hoặc xuân. Hà thủ ô đào về, rửa sạch, cắt 2, sau đó đem hấp rời rồi lấy ra phơi khô. Có nhiều người rất kĩ người ta phơi hà thủ ô xong lại lấy đem hấp chung với đậu đem, sau đó lại đem phơi và lập lại tới 9 lần như vậy, để đảm bảo Hà thủ ô, thật khô và có màu đen.

Hà thủ ô có dược lý khá phong phú có thể điều chỉnh rối loạn lipid máu, ngăn ngừa tình trạng vữa xơ động mạch, bảo vệ gan, trị thiếu máu, tăng khả năng miễn dịch, cải thiện hoạt động của các tuyến nội tiết, đặc biệt là tuyến thượng thận và giáp trạng. Ngoài ra, hà thủ ô còn có tác dụng kháng khuẩn,giải độc, tăng khả năng chống rét của cơ thể, chống lão hóa và giúp trẻ hóa da.

Hà thủ ô là loại cây dây leo nhỏ, sống nhiều năm, mọc lẫn với nhiều loại cây khác. Hà thủ ô đỏ có vị chát, ngọt, đắng, tính hơi ấm. Theo Đông y, ngoài công dụng làm đen tóc, Hà thủ ô đỏ còn có tác dụng bổ máu, an thần, dưỡng can, ích thận, cố tinh, nhuận tràng, chữa sốt rét.

Ưu điểm của hà thủ ô đỏ

Nhiều nghiên cứu đã công nhận, hà thủ ô có tác dụng với nhiều bệnh lý như rụng tóc, tóc bạc sớm. Chúng còn được dùng để chữa đau lưng dưới, yếu khớp gối, yếu cơ, liệt nửa người, tinh thần hồi hộp, chóng mặt, mất ngủ, suy nhược thần kinh, tăng cholesterol máu và xơ vữa động mạch. Ngoài ra, hà thủ ô còn có thể giúp chống lão hóa, tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể, giúp nhuận tràng, điều chỉnh lượng đường trong máu.

Rất nhiều người biết đến hà thủ ô nhờ công dụng làm trẻ hóa mái tóc của loại củ này. Một nghiên cứu thực hiện trên 48 người, bao gồm 24 nữ và 24 nam, trong độ tuổi từ 30 – 60, cho thấy có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng rụng tóc như tuổi tác, căng thẳng, hút thuốc. Họ đều được dùng 4g củ hà thủ ô, chia làm hai lần trong ngày.

Sau một tháng điều trị, 91% nam giới và 87% phụ nữ cho biết chứng rụng tóc của mình được cải thiện tốt như tóc ít rụng, khỏe và đen hơn. Không ai trong số họ gặp tác dụng phụ trong thời gian điều trị. Không chỉ vậy, trong củ hà thủ ô còn có chất đạm, tinh bột, chất béo, đặc biệt là có chất lexitin. Đây là thành phần chủ yếu của hệ thần kinh, giúp điều trị thần kinh suy nhược, suy dinh dưỡng, có lợi cho tim.

Đối tượng sử dụng

• Những người tóc rụng bạc sớm.
• Những người bị đau lưng dưới, yếu khớp gối, yếu cơ, liệt nửa người, tinh thần hồi hộp, chóng mặt, mất ngủ, suy nhược thần kinh, tăng cholesterol máu và xơ vữa động mạch.

Hướng dẫn sử dụng 

• Pha loãng 3gram (1 thìa Cà phê) Cao Hà Thủ Ô Đỏ của LAVA với 300ml nước uống.
• Để hiệu quả tốt, dùng liên tục trên 3 tháng. (1 chai Cao Hà thủ ô dùng 7-10 ngày).
• Bảo quản: Nơi thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp.

Cách chưng Hà thủ ô 

Người ta còn chế Hà Thủ Ô với rượu bằng cách chưng hoặc đồ: 1kg Hà Thủ Ô trộn đều với 0,2 – 0,25 lít rượu trắng. Ủ cho ngấm đều rồi đồ chín, phơi khô. Hoặc đem Hà Thủ Ô, cùng nấu với nước cháo và đậu đen trong 2 giờ, sau tiếp tục đồ 2 giờ nữa. Rồi dùng nước nồi đáy, tẩm phơi đến hết và khô giòn. Trong điều trị người ta còn chế bằng nhiều cách khác nữa, như nấu Hà Thủ Ô với đậu đen và gừng, hoặc Hà Thủ Ô với cam thảo, đậu đen hà thủ ô với thục địa. Việc chế biến các phụ liệu khác nhau như vậy, không ngoài mục đích làm tăng thêm tác dụng bổ huyết, bổ thận của vị thuốc.

Thành phần của Hà Thủ Ô

Trong vị thuốc này, nổi bật lên hai nhóm chất:

Nhóm thứ nhất Anthranoid

Anthranoid, chiếm tới tỉ lệ 1,7% là những thành phần gây tăng nhu cầu ruột, và làm cho phân bị nát lỏng, có lợi cho trường hợp viêm đại tràng thể nhiệt, phân bị táo bón. Trong các thành phần loại này bao gồm chrysophanol: C15H10O4,, emodin: C15H10O5,rhein: C15H8O6, chrysophanol anthron: C15H12O3, rhapontin: C21­H24O9,    2, 3, 5, 4  Tetrahydroxystiben – O-↓ – D – glucosid.

Nhóm thứ hai (tannin)

Tannin là những thành phần, đưa lại vị chát cho các vị thuốc Đông dược nói chung. Nó có lợi cho các trường hợp viêm đại tràng thể hư hàn, đại tiện nát lỏng, song bất lợi cho các trường hợp viêm đại tràng thể nhiệt, đại tiện táo bón.

Ngoài ra, trong vị thuốc còn có các chất đạm (1,1%), chất béo (3,10%), tinh bột (45,2%), chất vô cơ (4,5%), các chất tan trong nước lên tới 26,4%. Một chất khá quan trọng có trong Hà Thủ Ô, đó là hợp chất lexitin, một phosphatid, là sự kết hợp của acid glycerophosphoric với một phân tử cholin và hai phân tử acid béo.

Tác dụng của vị thuốc được “Thần tiên” ban tặng

Nghe vậy, Điền Nhi đã đem vị thuốc tán thành bột, uống mỗi ngày một đồng cân, chiêu với rượu. Ông uống liền một tuần thì nảy sinh tư tưởng “yêu đương”, uống luôn vài tháng thì khỏe mạnh như người thường. Sau đó, ông tăng liều lên 2 đồng cân và uống suốt 1 năm trời. Và quả là thần diệu! Người ông khỏe hơn, da đỏ hồng hào, tóc hết bạc mà vẻ mặt thì trẻ lại.

Chỉ trong vòng 10 năm, ông đã sinh được vài cậu con trai. Ông cùng con trai là Điền Tú, tiếp tục uống thứ bột quý đo và thọ tới 160 tuổi. Điền Tú sinh ra ở Thủ Ô. Thủ Ô cũng tiếp tục sử dụng vị thuốc này như cha và ông nội mình, cũng sinh  được vài cậu con trai, và cũng thọ tới 130 tuổi. Từ thuở đó vị thuốc được mang tên ông (Thủ Ô) và gắn liền với tên của mảnh đất, nơi ông đã sinh ra: Nam Hà (Hà thủ Ô).

Hà Thủ Ô sau chế, có màu nâu tím, thể chất giòn, nhấm ngậm bùi, hầu như hết vị chát và chỉ sau chế, mới có thể dùng làm thuốc uống trong được.

Nhuận tràng

Làm tăng nhu động ruột do các thành phần anthranoid, do đó làm xúc tiến khả năng tiêu hóa của dạ dày và ruột. Hà thủ ô được dùng trong các trường hợp đại tiện táo kết, tiêu hóa kém. 

Bổ can thận

Dịch nước sắc của Hà Thủ Ô đỏ chế, liều 0,35g trên chuột đa cắt bỏ tuyến thượng thận, có khả năng làm tăng tích lũy đường glycogen ở gan lên 6 lần. Được dùng trong các trong các trường hợp can thận, âm hư, gây đau lưng, mỏi gối, yếu gân cốt, di tinh, liệt dương, tiểu đường, tăng mỡ máu và nhất là những trường hợp vừa tăng đường huyết, vừa tăng cholesterol. Tác dụng này chỉ có ở Hà Thủ Ô chế.

Tác dụng bổ thần kinh

Lexitin trong Hà thủ ô còn có tác dụng làm cường tim ếch cô lập, giúp tạo hồng cầu tốt hơn, phụ nữ khí hư bạch đới, kinh nguyệt không đều. Các trường hợp da xanh, thiếu máu, gầy còm,

Ức chế trực khuẩn lao

Nước sắc Hà Thủ Ô đỏ có tác dụng ức chế trực khuẩn lao.

Chống oxy hóa

Dịch chiết cồn Hà Thủ Ô đỏ còn có tác dụng hạ cholesterol đối với chuột cống, liều 1,5g/ml (nước sắc). Hà Thủ Ô đỏ còn có tác dụng chống oxy hóa.

Chữa tóc bạc sớm

Hà Thủ Ô đỏ là vị thuốc bổ huyết. Do vậy, những người tóc bạc sớm cholesterol tăng, dùng rất tốt.

Những đối tượng nào cần lưu ý khi sử dụng cây Hà Thủ ô đỏ?

Những người bị rối loạn tiêu hóa, viêm đường tiêu hóa như đau dạ dày không nên sử dụng Hà Thủ ô đỏ bởi trong thành phần thảo dược này có chứa hoạt chất anthraglucosid gây tình trạng tiêu chảy mạnh giảm hấp thụ kali, gây rối loạn điện giải khiến cơ thể bị yếu.

Những  người  có tiền sử bị ung thư hay đang điều trị ung thư vú, ung thư tử cung không nên dùng Hà Thủ ô đỏ bởi trong thảo dược này có hoạt tính estrogen thực vật khá cao dễ gây kích thích khối u phát triển và khối ung thư tái phát. Ngoài ra, những bệnh nhân chuẩn bị phẫu thuật tuyệt đối không được dùng Hà Thủ ô bởi dễ gây hạ đường huyết sẽ dễ dẫn đến tử vong.

• Phụ nữ trong thời kỳ mang thai, cho con bú tuyệt đối không nên sử dụng Hà Thủ ô đỏ.
• Không sử dụng cho trẻ em, việc sử dụng cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ
• Không dùng Hà Thủ ô đỏ khi sử dụng với thuốc chống đông bởi điều này làm tăng tác dụng thuốc hạ huyết áp. Trong quá trình sử dụng Hà Thủ ô kiêng ăn hành, tỏi, củ cải….

Trong vị thuốc Hà Thủ Ô có hai thành phần chính: Các anthranoid có tác dụng gây tăng nhu cầu động ruột và gây tiêu chảy. Thành phần thứ hai là tannin, lại có tác dụng làm se ruột, gây táo bón. Như vậy, hai thành phần này luôn có tác dụng đối lập nhau. Vì thế, để dùng được tốt vị Hà Thủ Ô đỏ, người ta phải chú ý đến chế biến vị thuốc này, loại  hết phần tannin, để không bị táo bón, bằng cách ngâm với nước vo gạo, và chế biến với các phụ liệu nói trên. Nếu việc chế biến không đạt yêu cầu, sẽ xảy ra hiện tượng vừa bị táo, lại vừa lỏng phân. Và dĩ nhiên, kết quả điều trị sẽ không đạt yêu cầu.

Với mục tiêu ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ (KH&CN) để đa dạng hóa các sản phẩm từ củ hà thủ ô đỏ, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân địa phương, Sở KH&CN tham mưu cho UBND tỉnh trình Bộ KH&CN nhất trí cho Công ty TNHH Quan Đạo chủ trì triển khai thực hiện Dự án "Ứng dụng KH&CN xây dựng mô hình trồng và chế biến dược liệu hà thủ ô đỏ tại huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng” thuộc Chương trình hỗ trợ ứng dụng, chuyển giao tiến bộ KH&CN, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nông thôn, miền núi, vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016 - 2025.

Sau 3 năm triển khai thực hiện, Công ty TNHH Quan Đạo đã nghiên cứu, sản xuất thành công sản phẩm cao hà thủ ô đỏ. Cao hà thủ ô đỏ là sản phẩm đầu tiên được chiết xuất từ củ hà thủ ô đỏ huyện Bảo Lạc trên dây chuyền công nghệ hiện đại, khép kín được gắn mã số, mã vạch đầy đủ và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

TVC giới thiệu mô hình trồng cây hà thủ ô đỏ

Theo kết quả nghiên cứu, trong hà thủ ô đỏ có chứa các chất anthraglucozit, lexitin, protein, tinh bột, lipit, chất vô cơ. Theo Đông y, hà thủ ô có vị đắng ngọt, chát, tính hơi ôn, có tác dụng bổ can thận, dưỡng huyết, bổ âm, nhuận tràng, thông tiện được dùng trong các trường hợp can thận, âm hư gây đau lưng, mỏi gối, yếu gân cốt, di tinh, liệt dương, phụ nữ khí hư bạch đới, kinh nguyệt không đều, da xanh thiếu máu, gầy, đại tiện táo bón, tiêu hóa kém.

Nhiều nghiên cứu công nhận hà thủ ô đỏ có tác dụng với nhiều bệnh lý như rụng tóc, tóc bạc sớm. Ngoài ra, hà thủ ô đỏ còn có thể giúp chống lão hóa, tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể, điều chỉnh lượng đường trong máu…

Sản phẩm không phải là thuốc, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.