Bình Hoa Lam gốm Chu Đậu

Được mô phỏng theo chiếc bình gốm cổ Chu Đậu triều Trần – Lê Sơ (thế kỷ XIV – XV), Bình gốm hoa lam được nghệ nhân làng gốm Chu Đậu Hải Dương vẽ thủ công với các họa tiết tỉ mỉ  dưới men đặc trưng - Dòng men đã được công nhận độc bản. Sản phẩm có kiểu dáng tinh tế, sắc nét và bố cục chặt chẽ.

Bình gốm hoa lam hay còn gọi là bình củ tỏi, thuộc dòng gốm phong thủy mang dáng tròn tượng trưng cho trời, hình trụ thẳng mang dáng trực tượng trưng cho người đàn ông quang minh chính đại, là trụ cột trong gia đình và xã hội vì thế còn được gọi là bình dương...

Bình được vẽ thủ công dưới men chia làm ba phần:

• Phần miệng bình vẽ họa tiết tượng trưng cho vương miện cao quý, phần dưới miệng bình là họa tiết hoa dây, hoa huyền bí. Trên vai bình vẽ họa tiết sắc phong, quân hàm, quân hiệu, lệnh bài Vua ban thể hiện chức tước của người đàn ông trong xã hội.
• Phần thân bình được trang trí hoa cúc đại đóa – thể hiện cho người đàn ông quang minh chính đại, người thành đạt trong xã hội. Bên cạnh đó là họa tiết hoa dây, như bóng dáng người phụ nữ luôn đồng hành trên con đường thành đạt của người đàn ông.
• Phần chân bình là họa tiết cánh Sen cách điệu, thể hiện  cho văn hóa tín ngưỡng phồn thịnh của người Việt.

TVC Giới thiệu Bình hoa lam gốm Chu Đậu

Bình hoa lam thường được kết hợp với bình tỳ bà gốm Chu Đậu tạo nên cặp bình âm - dương, trời - đất, vợ - chồng.

Bên cạnh sản phẩm bình hoa lam với men trắng ngà cùng với họa tiết màu lam truyền thống, Gốm Chu Đậu còn cung cấp sản phẩm bình hoa lam vẽ vàng kim – một kiệt tác về dòng gốm kết hợp truyền thống và hiện đại. Đặc biệt bình vẽ vàng kim tốt về phong thủy, hội tụ đủ âm dương ngũ hành: Kim (vàng kim), Mộc (men tro trấu), Thủy (nước), Hỏa (lửa), Thổ (đất). Bình gốm vẽ vàng kim của Chu Đậu rất vinh dự được Hiệp hội làng nghề Việt Nam chứng nhận là sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh hoa làng nghề Việt Nam.

Hoa lam Chu Đậu, gốm mỹ thuật xuất khẩu

Kế thừa thanh thoát, mềm mại, sắc sảo trong chi tiết của gốm thời Lý, phối hợp nét tạo hình mạnh mẽ của gốm thời Trần cùng nhu cầu thị trường Đông Nam Á và Tây Âu, gốm hoa lam Chu Đậu từ thế kỷ 15 đã xuất khẩu ra thế giới. Lịch sử ra đời của gốm hoa lam bắt đầu từ thế kỷ 13 đến thế kỷ 16, dựa trên những hiện vật khai quật từ di chỉ lò gốm ở Chu Đậu (thuộc Nam Sách, Hải Dương). Giới khảo cổ định danh cho dòng gốm hoa lam là Chu Đậu. Ở thị trường gốm Việt, từ xa xưa, dân gian đã có câu: “Sứ Giang Tây, gốm Chu Đậu” để nói lên độ phổ biến và thông dụng của dòng gốm trứ danh này.

Dấu ấn nổi bật của gốm Chu Đậu chính là lối vẽ men lam đặc trưng trên nền trắng. Vẻ đẹp khi giản đơn, khi trau chuốt qua các nét phóng bút tài hoa của người thợ gốm từng khiến giới nghiên cứu phải đau đầu vì không thể hình dung gốm Việt lại có những sản phẩm tinh hoa đến vậy, và thường lầm tưởng đây là dòng gốm có xuất xứ từ Trung Hoa xưa. Nguyên do cũng một phần nhiều hiện vật gốm Chu Đậu mang nét trang trí có nhiều đề tài tương đồng với đồ sứ đời Nguyên cùng niên đại.

Điều thú vị của gốm hoa lam Chu Đậu, là rất nhiều hiện vật được tìm thấy từ khắp nơi trên thế giới thuộc các nước khu vực Đông Nam Á, qua Nhật, Thổ Nhĩ Kỳ, Anh, Hà Lan, Thụy Điển, Pháp… minh chứng dòng gốm này từng có cơ hội giao thương rất rộng, vượt khỏi ranh giới đất Việt.

Khai quật nhiều di chỉ ở cố đô Trowulan thuộc vương triều Majapahit, miền Đông Java, Indonesia cũng phát hiện nhiều hiện vật gốm hoa lam Chu Đậu. Đặc biệt tại Nhật Bản, các sản phẩm chén trà gốm hoa lam Chu Đậu du nhập qua con đường giao thương xưa, được các trà sư hiện nay trân quý như một bảo vật.

Nhìn lại lịch sử thương mại cùng thời điểm phát triển của gốm hoa lam Chu Đậu, có thể thấy khi ấy các trung tâm sản xuất gốm sứ lớn tại Trung Hoa gặp khó khăn bởi chính sách hải cấm do Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương (1328 – 1398) ban hành, gắt đến nỗi: “Một thanh gỗ cũng không cho ra biển”. Năm Hồng Vũ thứ 14 (1381) còn: “Cấm dân không được tự tiện xuất hải trao đổi buôn bán với nước ngoài”. Nhờ vậy, ngành hàng đồ gốm các nước lân cận có cơ hội vươn ra thế giới. Gốm hoa lam Chu Đậu chớp thời cơ này, nhanh chóng phát triển kỹ thuật và phong cách để hòa nhập thị trường.

Vẻ đẹp đặc sắc của gốm hoa lam Chu Đậu chỉ thực sự được biết đến nhờ các hiện vật tàu đắm ở vùng biển Cù Lao Chàm, phát hiện ở những năm 1990. Vô vàn hiện vật từ con tàu đắm, với đủ kiểu dáng, kích cỡ từ tượng người, tượng linh thú, bát, chén, đĩa đến các tạo hình nhỏ gọn, tinh tế hơn như bình tì bà, bình vôi, kendi (bầu vú), thủy trì (lọ nhỏ đựng nước), hộp phấn… gây ngạc nhiên cho giới khảo cổ và sưu tầm trong và ngoài nước. Dựa trên hiện vật tàu đắm, các nhà nghiên cứu nhận định gốm hoa lam là dòng gốm Việt hiếm hoi được ví von không thua kém gì các chủng loại gốm sứ khác của các nước trong khu vực.