Khu di tích Tràng Kênh, Bạch Đằng, Hải Phòng – Nơi hội tụ khí thiêng sông núi

Trong không gian linh thiêng của sơn thủy hữu tình vẫn còn đây quá khứ hào hùng của cha ông ngày trước nơi hội tụ hào khí linh thiêng của dân tộc những thanh âm vọng về từ cõi Phật thư thái an nhiên. Đúng như lời Phật dạy sự diệu kỳ của trí tuệ kết hợp với sự màu nhiệm của Thánh linh sẽ làm nên tất cả.

Từ bao đời nay những chùa, đình, đền đã gắn bó với tín ngưỡng, đời sống tâm linh và văn hóa của các dân tộc Việt Nam trong quá trình dựng nước, giữ nước. Du lịch tâm linh ngày càng trở thành nhu cầu phổ biến trong xã hội hiện nay. Một địa điểm mà du khách không thể bỏ qua khi tới thành phố Hoa Phượng Đỏ đó là cụm di tích đền Tràng Kênh.

Nhắc tới Hải Phòng, du khách biết đến là các khu du lịch nổi tiếng như Đồ Sơn, Cát Bà… mà còn đó những lễ hội truyền thống có giá trị lịch sử đã đi vào tâm thức của người dân nơi đây được Đảng và Nhà nước chú trọng phát triển, gìn giữ và bảo tồn -  đặc biệt là cụm di tích đền Tràng Kênh.

Giới thiệu đền Tràng Kênh

Từ trên đền Tràng Kênh Trúc Lâm du khách có thể ngắm nhìn một bên là quần thể núi đá Tràng Kênh, một bên là nơi dòng sông Bạch Đằng hợp lưu với nhiều con sông lớn tạo nên sự kết hợp hài hòa cảnh sắc thiên nhiên nơi hội tụ hồn thiêng sông núi đã muôn đời tạo nên sức mạnh người Việt. Từ đây chúng ta có thể nhìn thấy ngọn núi U Bò vốn trước đây gần như nằm giữa dòng sông Bạch Đằng nay đã được bồi đắp bởi bốn bề làng quê trù phú.

Đây chính là nơi mà tất cả những cánh quân của ta khi đánh giặc trên dòng sông này đều lấy điểm U Bò để phất cờ chỉ huy. Bao con sông đổ về Bạch Đằng bao sức người san bằng mọi trở ngại cùng hồn thiêng của núi của sông đã đồng lòng để tạo dựng một Tràng Kênh hôm nay và một quần thể di tích lịch sử danh lam thắng cảnh cấp quốc gia.

TVC giới thiệu khu di tích Tràng Kênh - Bạch Đằng, Hải Phòng

Nhà Thơ Phạm Sư Mạnh khi đến đây đã viết rằng: “Giang san vượng khí Bạch Đằng Thâu – có nghĩa là khí thiêng sông núi tụ ở Bạch Đằng”, còn doanh nhân văn hóa Nguyễn Trãi khi chiêm ngưỡng cảnh sắc nơi đây phải thốt lên “Nơi mà các sông giao lưu, sóng nước liền trời, cây cối che bờ thật là nơi hiểm yếu ở biên cảnh”.

Từ trên cao chúng ta không chỉ nhận ra một vùng sông núi trùng điệp, sơn thủy hữu tình mà nơi bao con sông đổ về Bạch Đằng ấy dường như vẫn uy nghi, sừng sững như một thửa địa linh nhân kiệt vang vọng truyền thống dựng nước, giữ nước, oai hùng của cha ông.

Tràng Kênh – Bạch Đằng nằm trên vùng đất Thủy Nguyên, Hải Phòng, xưa là một vùng đất cồn với tổng quan mênh mông sông núi mà hiểm trở, rộng hàng trăm km2 đã được sử sách ghi nhận về những giá trị di chỉ khảo cổ học có niên đại cách đây gần 4000 năm. Những địa danh như Lưu Kiến, Lưu Kỳ, Hang Lương, Hang Vua hay núi con Hươu, núi Phượng Hoàng, núi con Rùa, núi Rồng chính là một phần dấu tích nghìn năm lịch sử của người Việt cổ thửa trước.

Cụm di tích Tràng Kênh thuộc thôn Tràng Kênh thị trấn Minh Đức – huyện Thủy Nguyên - Thành phố Hải Phòng đã tồn tại theo dòng lịch sử Việt Nam từ 4000 ngàn năm nay, nơi đây có bề dày lịch sử văn hoá, đồng thời đây còn là danh thắng với cảnh quan thiên nhiên đẹp đẽ do hệ thống núi đá vôi và sông ngòi tạo thành. Cũng bởi ý nghĩa lịch sử to lớn đó, nơi đây đã được Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử văn hoá và danh lam thắng cảnh năm 1962. Nhiều người cho rằng đến Thủy Nguyên mà không ghé thăm Tràng kênh thì cũng coi như chưa đến Thủy Nguyên.

"Tràng Kênh có núi U Bò
Có sông Quán Đá có đò sang ngang"

Tràng kênh là vùng đất lịch sử gắn với bao di tích vẫn còn sống mãi với thời gian và những thắng cảnh làm bao người say lòng: cũ có, mới có nhưng những giá trị và ý nghĩa của những di tích, những thắng cảnh này là không thể phủ nhận.

Đền Tràng Kênh là một quần thể bao gồm ba ngôi đền và một ngôi chùa theo dòng Phật giáo Trúc Lâm Tam Tổ nằm trong một khuôn viên rộng lớn lưng tựa núi Tràng Kênh mặt hướng ra sông Bạch Đằng ngàn năm lịch sử.

Từ cổng vào là tứ trụ với 4 cột đá được khắc, tạc tinh sảo của các nghệ nhân nơi đây cùng với đó là đá xanh tại nơi này. 

Tiếp đến là cột đá lớn sừng sững với dòng chữ “Giang sang vượng khi Bạch Đằng thâu” nghĩa là hồn thiêng sông núi tụ hội nơi sông Bạch Đằng. Dọc hai bên là hàng cây bonsai và cây lưu niệm của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đến thăm đền.

Ngôi đền đầu tiên mà du khách thăm quan và dâng hương là đền thờ Đức Vua Lê Đại Hành, đền được xây dựng để tưởng nhớ công đức của Vua cùng các tướng sĩ đã có công đánh thắng quân Tống xâm lược trên sông Bạch Đằng năm 981.

Cổng đền là tứ trụ được thiết kế theo kiểu cổng cung đình bằng đá xanh nguyên khối với các đường nét chạm khắc tinh xảo. Hai bên cổng đền là hai con voi nằm hai bên như muốn canh giữ cho đức vua được yên nghỉ đời đời kiếp kiếp.

Đền được xây dựng bằng gỗ lim, thiết kế theo kiểu chữ Đinh bên trong chính giữa là tượng đồng mạ vàng Vua, một bên thờ thái hậu Dương Vân Nga, một bên thờ cung phủ vương mẫu; ngoài thờ quan quân, tướng sĩ.

Tiếp đến là hai bên là hàng cây lưu niệm do các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Bộ… đến thăm và dâng hương tại đền và khu vườn trưng bày 18 vị la hán.

Trung tâm cụm di tích là đền thờ Đức Thánh Trần Hưng Đạo - Vương Trần Quốc Tuấn. Tại mảnh đất này ông đã lãnh đạo quan quân và nhân dân anh dũng chiến đấu và đánh tan quân xâm lược Mông - Nguyên. Để tưởng nhớ công lao to lớn đó người dân Thủy Nguyên nói chung và người dânTràng Kênh – Minh Đức nói riêng đã lập ngôi đền để thờ cúng và tưởng nhớ Ngài. 

Ngôi đền hướng ra dòng sông Bạch Đằng lịch sử với tam quan được đục từ đá liền khối với những đường nét tinh xảo mềm mại thiết kế theo kiểu kiến trúc 3 tầng mái chồng mái.

Đền thiết kế theo kiểu chữ Đinh gồm các khu: Gian trong thờ tượng đồng của ngài và cộng đồng gia tiên, trung đường thờ quan quân tướng sĩ, bên tả thờ chi vị quan văn còn bên hữu thờ chư vị quan võ, hai bên trung đường có đặt hàng chấp kích để thể hiện uy quyền. Gian thờ ngoài cùng thờ công đồng các quan.

Bên trên bàn thờ chính là bức đại tự khắc 4 chữ “Sơn Thủy lưu đức” (ơn đức lưu truyền cùng sông núi), bên tả là bức đại tự với 4 chữ “chí tráng sơn hà”, bên hữu bức đại tự ghi “tinh minh trụ vu”. Tất cả đều nói lên ơn đức lớn lao của Đức Thánh Trần với dân tộc Việt.

Đền cuối cùng nằm trong cụm di tích là đền thờ Đức Vương Ngô Quyền; được xây dựng để tưởng nhớ công lao to lớn của Ngài làm nên chiến thắng lịch sử năm 938 đánh tan quân Nam Hán kết thúc hơn 1000 năm bắc thuộc mở ra kỉ nguyên mới, kỉ nguyên độc lập dân tộc.

Hình ảnh đầu tiên khi đến với ngôi đền đó chính là cổng ngũ môn được điêu khắc hoàn toàn bằng đá xanh nguyên khối với các hoa văn tinh tế; trên các trụ đá là các câu đối nói về công đức của Ngô Quyền – vị tổ trùng hưng của dân tộc.

Khi vào với sân tế lễ chúng ta sẽ bắt gặp là hình ảnh của hai chú voi phục nằm hai bên được làm hoàn toàn bằng đá ong từ làng cổ Đường Lâm quê hương của Ngô Quyền. Việc tạo hình chú voi từ những nguyên liệu chuyển từ quê hương của Đức Vương cũng thể hiện sự tận tâm và tri ân của những người đã làm nên ngôi đền cũng như dân chúng vùng Tràng Kênh với công đức của Ngài.

Cũng như 2 ngôi đền thờ đức vua Lê Đại Hành và Đức thánh Trần đền thờ đức Vương Ngô Quyền cũng được thiết kế theo hình chữ Đinh gồm các khu: trong thờ tượng đồng của Ngài, trung đường thờ quan quân tướng sĩ, bên tả thờ chư vị quan văn, bên hữu thờ chư vị quan võ. Tất cả đều được chạm khắc, sơn son thiếp vàng vô cùng tinh tế tạo nên không gian thờ tự trang nghiêm nhưng cũng không kém phần lộng lẫy.

Và cũng tại đây một điều kì diệu mà 3000 năm mới có là hoa Ưu Đàm Bà La đã nở trên chuông đồng. Nếu có một ngày rảnh rỗi, bạn thử tới đền Tràng Kênh. Không chắc những gì bạn cảm nhận được sẽ giống như tôi nhưng ít nhất bạn sẽ có một ngày thảnh thơi và biết đâu có khám phá thêm được điều kì diệu nào đó ở nơi này.

Lịch sử Tràng Kênh – Bạch Đằng

Trong cuộc kháng chiến chống Pháp đây còn là một căn cứ cách mạng của quân dân Hải Phòng, nhắc đến Tràng Kênh Hải Phòng không thể không nhác tới một dòng sông đã làm nên huyền thoại, nơi mây núi giao hòa mênh mông sóng nước. Dòng sông Bạch Đằng lịch sử là minh chứng hào hùng về sự kết hợp giữa sức mạnh và trí tuệ, giữa đức độ và lòng người hòa hợp để rồi ghi dấu vào lịch sử dân tộc những dấu mốc không thể nào quên.

Năm 938, Ngô Quền cho quân sĩ đóng cọc có bịt sắt nhọn xuống lòng sông Bạch Đằng. Khi thủy triều lên, bãi cọc không bị lộ, khi thủy triều rút thuyền địch sẽ bị mắc cạn. Nhờ tài trí này, quân ta đã đại thắng quân Nam Hán trên sống Bạch Đằng lần thứ nhất.

Năm 981, quân Tống ồ ạt tiến vào của Bạch Đằng, Lê Đại Hành bí mật tăng cường lực lượng chuẩn bị một trận quyết chiến giáng đòn quyết định. Ngày 28/4/981 trận quyết chiến Bạch Đằng diễn ra, chiến thuyền của quân Tống đã lọt vào trận địa mai phục. Lê Đại hàng Hoàng đế đã chiến thắng nhờ tái tạo trận đánh Bạch Đằng lần thứ hai.

Năm 1288, Trần Hưng Đạo đã quyết định đánh một trận lớn chống quân Mông Cổ xâm lược đi vào Đại Việt thông qua sông Bạch Đằng. Các loại gỗ lim, gỗ táu được sử dụng làm cọc nhọn, tạo thành những bãi chông nhầm lớn dưới nước. Trận chiến nay, Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn đã đập tan giấc mộng bá chủ của Nguyên Mông, làm nên trận thắng Bạch Đằng lần thứ ba.

Chiến thắng trên sông Bạch Đằng không chỉ thể hiện quân sự của dân tộc ta với 3 lần chôn vùi giấc mộng bành chướng của giặc xâm lăng phương Bắc mà còn thể hiện lòng yêu nước tinh thần đoàn kết của nhân dân ta, ông cha ta trong công cuộc giữ gìn bờ cõi hay trước mỗi biến động lịch sử và nơi đây chính là một điểm trọng yếu trong tuyến phòng ngự bảo vệ miền cửa bể phía Đông của Tổ Quốc.

Khám phá quần thể di tích Tràng Kênh – Bạch Đằng

Ngày nay Tràng Kênh - Bạch Đằng nơi hội tụ hào khí linh thiêng của dân tộc, đã là một quần thể di tích lịch sử danh lam thắng cảnh cấp quốc gia nơi ghi dấu công lao to lớn của các bậc tiên liệt với non sông, đất nước. Với vị trí lưng tựa núi chân đạp sông, mắt dõi biển Đông khu di tích trở thành điểm tựa tâm linh cho cả một vùng Đông Bắc uy nghi soi bóng xuống dòng sông lịch sử.

Hiện nay cụm đền thờ Đức Vua Lê Đại Hành, đền thờ Ngô Quyền Vương và Hưng Đạo Vương đều quay mặt hướng ra sông Bạch Đằng.

Đền Tràng Kênh Vọng Đế thờ Lê Đại Hành Hoàng Đế được xây dựng từ năm 2009 với thiết kế theo hình chữ Đinh gồm 3 gian Tiền Tế, một gian Hậu Cung bằng gỗ lim xanh, trước cổng đền là nhánh cây đa 1000 năm tuổi. Ngoài gian Hậu Cung thờ tượng Đức Ngài ở đây còn có ban thờ vọng tức là nơi Đức Vua làm việc. Người xưa dạy rằng khi ta vào thắp hương tại đền lúc vào đi bên tả lúc ra đi bên hữu và tránh đi cửa giữa để bày tỏ lòng thánh kính với bề trên.

Trong hành trình thăm quan quần thể di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Tràng Kinh điểm tiếp theo là Linh Từ Tràng Kênh đền thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn có tượng đài bằng đồng giáp vàng cao 1,6m nặng 1,2 tấn và ngày 14, 15 tháng giêng hàng năm đều mở lễ hội khai ấn đền Trần.

Trong cụm đền thờ còn có đền thờ Đức Vương Ngô Quyền, vị tướng tài mưu lược đã làm nên trận chiến thần tốc bậc nhất trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc năm 938. Đền nằm trên khuôn viên rộng 5000 m2, trước cửa đền có đôi Voi Chúa tạc bằng đất đá ong được mang về đây từ chính làng Đường Lâm Sơn Tây, Hà Nội nơi sinh ra Đức Vương Ngô Quyền.

Có thể thấy đây là một hợp thể kiến trúc quy mô với các công trình đều có sự thống nhất trong bố cục với các chế tác hoàn toàn từ đá xanh nguyên khối, khắc nổi với đề tài liên quan đến tín ngưỡng tâm linh người Việt. Ngoài 3 đền chính tại đây còn có đền thờ Mẫu, đền thờ Bác Hồ được khánh thành năm 2015 và chùa Tràng Kinh Trúc Lâm tạo nên quần thế với thế đất tượng sơn bốn bên sông biển, đồi núi, đồng bằng rộng lớn.

Đặc biệt cụm công trình này được xây dựng dưới chân núi Mỏ Vịt nơi Trần Hưng Đạo trực tiếp chỉ huy đánh thắng quân Nguyên Mông trong trận thủy chiến sông Bạch Đằng năm 1288. Những hàng cây rợp bóng xanh tươi, những cánh rừng chằng chịt, những bãi xứ Vẹt um tùm ngút ngàn tầm mắt cùng lối kiến trúc cổ kính đậm nét văn hóa dân tộc đã tạo nên một công trình vừa tôn nghiêm vừa khoáng đạt giữa mây núi sông trời.

Ngày ay quần thể này không chỉ là điểm đến tâm linh thu hút đông đảo khách thập phương mà còn là nơi tham quan vãn cảnh khám phá trải nghiệm cảm giác vừa bình yên thanh tịnh vừa cuốn hút linh thiêng. Ngày nay các thế hệ con cháu tưởng nhớ các vị anh hùng dân tộc thường xuyên dâng hương công đức tại đây góp phần xây khu danh thắng đẹp hơn mỗi ngày.

Khu vực công viên tại quảng trường chiến thắng Bạch Đằng nơi di tích Bạch Đằng Giang điểm thu hút du khách, tại đây 3 pho tượng được an vị khắc ghi những dòng chữ chiến tích của các vị anh hùng dân tộc. Tự hào thay, linh thiêng thay, non nước Bạch Đằng.

Qúa trình xây dựng nên quần thể khu di tích là sự kết hợp của ý chí con người và thiên thời địa lợi để rồi đào núi lấp biển mở đường trồng cây chung tay góp sức xây đền đúc tượng thành quả tấm lòng đó là sự đóng góp to lớn của cán bộ công nhân viên xi măng Hải Phòng, tri ân công đức của nhân dân trong vùng và du khách thập phương.

Trên con đường dẫn vào khu di tích là những hàng cây được trồng lưu niệm trong các chuyến thăm dâng hương của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ ngành Trung ương và thành phố Hải Phòng các thời kỳ.

Con sông Bạch Đằng cứ chảy qua là tạo nên đồng bằng trù phú, những điệu ca trù ừ, hữ, trắc, cóp vang vọng trên sông nước... Ít có vùng đất nào lại được thiên nhiên ban tặng cho vẻ đẹp nên thơ trù phú đến thế. Đứng giữa Tràng Kênh lịch sử chúng ta vẫn nghe đâu đây những thanh âm vang vọng, yêu biết mấy quê hương tự hào thay lịch sử hào hùng mà thấy lòng thư thái an nhiên tĩnh lặng.

Khu di tích Tràng Kênh - Điểm nhấn du lịch tâm linh của đất Cảng

Nằm cách trung tâm thành phố Hải Phòng 20 km về phía Đông Bắc, Tràng Kênh (thuộc địa bàn huyện Thủy Nguyên) là vùng đất có bề dày lịch sử văn hóa, một danh thắng được tạo bởi hệ thống núi đá vôi, hang động và sông ngòi được nhà nước xếp hạng di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh cấp quốc gia năm 1962.

Khu di tích mỗi dịp đầu năm đón hơn 6 vạn du khách thập phương đến chiêm bái, vãn cảnh. Dù đông người đến tham quan nhưng không hề có sự chen lấn, mất trật tự; cũng không có tình trạng hàng quán mời chào du khách gây lộn xộn. Người tham quan được trông giữ xe và uống nước miễn phí. Lực lượng chức năng bảo đảm phục vụ chu đáo nhân dân và du khách đến du xuân tại quần thể khu di tích này. 

Cùng với thời gian, mạch ngầm văn hóa di chỉ Tràng Kênh dần được nhân dân phục dựng khu di tích với các công trình kiến trúc, nghệ thuật tín ngưỡng, tâm linh. Không ít phật tử và cá nhân hảo tâm phát tâm công đức vật liệu xây dựng, đồ thờ tự, cây cảnh giúp việc xây dựng, trùng tu, tôn tạo khu di tích thêm thuận lợi.

Việc xây dựng khu tâm linh, tôn vinh các anh hùng dân tộc có công lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam góp phần giữ gìn, bảo tồn các di sản văn hóa, bổ sung điều kiện hoàn thiện quần thể Di tích lịch sử - danh thắng Tràng Kênh – Bạch Đằng (được xếp hạng cấp quốc gia từ năm 1962), trở thành một điểm nhấn văn hóa cuốn hút du khách bốn phương và người dân đất Cảng.

Tràng Kênh làm nơi lưu giữ vẻ đẹp và các giá trị lịch sử văn hoá của Tràng Kênh xưa, với quần thể kiến trúc quy mô kết hợp với không gian rộng rãi, gần gũi thiên nhiên đặc biệt là dãy núi đá vôi vốn được ví như "Hạ Long trên cạn" - Nơi đây đã trở thành một điểm tham quan không thể thiếu cho du khách thập phương đến với Thủy Nguyên. Nếu có dịp đến với Hải Phòng bạn đừng nên bỏ lỡ địa điểm này nhé, sẽ có rất nhiều điều giúp bạn tìm hiểu và khám phá những nét văn hóa lịch sử nơi đây.