Làng gốm Bát Tràng – Địa điểm du lịch độc đáo

Bát Tràng là một làng gốm lâu đời và nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam, nằm ở tả ngạn Sông Hồng thuộc huyện Gia Lâm, Hà Nội, theo các thư dịch cổ nghề gốm ở Bát Tràng xuất hiện từ thế kỷ 15 dưới thời Trần. Xã hội ngày càng phát triển thế nhưng người thợ gốm Bát Tràng hàng ngàn năm nay vẫn vậy, vẫn cần cù chịu khó và hàng đêm mệt mài bên hòn đất.

Phải chăng việc gìn giữ những giá trị cổ xưa chính là điều khiến Bát Tràng vẫn giữ được chỗ đứng cho tới ngày hôm nay. Trong lịch sử những loại gốm quý và độc đáo nổi tiếng trong và ngoài nước như gốm men ngọc, gốm hoa nâu, gốm men dạ và gốm hoa lam đều đã được sản xuất ở Bát Tràng.

Mặc dù nhiều công nghệ hiện đại đã ra đời nhưng những người nghệ nhân Bát Tràng vẫn luôn giữ cách làm nghề thủ công truyền thống để sáng tạo ra những sản phẩm mang hồn cốt của người Bát Tràng. Muốn tạo ra một sản phẩm có hồn mang dấu ấn riêng thì bắt buộc người nghệ nhân phải tạo ra xương gốm theo cách vuốt tay từ buổi sơ khai của nghề làm gốm. Gốm được làm ra bằng cách vuốt tay được ví như các tác phẩm nghệ thuật, bởi lẽ khi người làm gốm người làm bằng tay có cả tâm hồn, sự ngẫu hứng và niềm đam mê nằm trong đó.

Bát Tràng là điểm đến không hề xa lạ đối với các bạn trẻ ưa thích nét văn hóa truyền thống của làng nghề gốm sứ Việt Nam, chỉ cách trung tâm Hà Nội chưa đầy 15km, đây chính là địa điểm vô cùng lý tưởng dành cho những chuyến dã ngoại cuối tuần. 

Giới thiệu về làng gốm Bát Tràng

Tinh tế sống động màu sắc quê hương, Gốm Bát Tràng là tên gọi chung cho các loại đồ gồm được sản xuất tại làng gốm Bát Tràng nằm ở ven sông Hồng, thuộc huyện Gia Lâm ngoại thành Hà Nội. Cái tên Bát Tràng có nghĩa là “Cái sân lớn” và làng có lịch sử hình thành từ thời Lê, đây là làng gốm lâu đời nổi tiếng nhất ở Việt Nam, cũng như là địa điểm mà du khách trong và ngoài nước không thể không một lần ghé thăm. Đến đây bạn có thể được ngắm nhìn trực tiếp các nghệ nhân làm ra những sản phẩm gốm tinh tế đa dạng kiểu dáng bằng bàn tay khéo léo. 

Theo ghi chép, sau khi vua Lý Công Uẩn dời đô về Thăng Long năm dòng họ nổi tiếng của làng Bồ Bát xứ Thanh gồm Trần – Vương – Nguyễn – Lê – Phạm và dòng họ Nguyễn ở đất Minh Trang đã nhóm họp sau đó lập ra một nhóm những nghệ nhân, thợ gốm và các gia đình tiến hành di cư về Thăng Long lập nghiệp. Sau khi tới Thăng Long, những nghệ nhân này đã quyết định dừng chân tại vùng 72 gò đất trắng làng Minh Tràng.

Ở thời kỳ đầu, làng nghề Bát Tràng chủ yếu sản xuất sản phẩm gốm sứ làm đồ thờ cúng như chân đèn, lư hương, bình hoa… Qua đôi bàn tay khéo léo của những người nghệ nhân, thợ gốm các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng được đánh giá là những sản phẩm gốm sứ tuyệt hảo, cao cấp.

Về sau, bên cạnh sản xuất đồ thờ cúng Bát Tràng, các nghệ nhân, thợ gốm nơi đây đã đẩy mạnh làm các đồ gốm sứ gia dụng như ấm chén, bát đĩa… Các sản phẩm mới được ra đời ngày càng nhiều hơn dựa theo nhu cầu sử dụng và đòi hỏi của thị trường thực tế.

Không chỉ phổ biến ở thị trường trong nước, nhờ giao thương phát triển, đồ gốm sứ Bát Tràng còn được các thương lái Pháp, Hà Lan, Bồ Đào Nha… chọn mua nhiều. Thậm chí, các nghệ nhân gốm sứ Nhật bản còn học cách tạo hình, trang trí họa tiết, cách phủ men của đồ gốm sứ Bát Tràng.

Trải qua thời gian cực thịnh làng nghề gốm sứ Bát Tràng cũng có thời gian “Xuống dốc”, có nguy cơ bị mai một, các lò gốm bị phá bỏ rất nhiều và sản phẩm gốm sứ Bát Tràng dần đánh mất vị thế trên thị trường chỉ sản xuất các sản phẩm phổ thông.

Để vực dậy làng nghề gốm sứ Bát Tràng như hiện nay, những người nghệ nhân Bát Tràng đã không ngừng cố gắng tìm kiếm, sáng tạo để tìm ra những hướng đi mới. Các nghệ nhân Bát Tràng đã tìm ra cách phục chế các nước men gốm sứ Bát Tràng xưa nhờ chế tạo được phủ men mờ, men rạn của gốm cổ Việt. Nhờ đó các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng lại được “hồi xuân” và đang dần giành lại được vị thế vốn có.

Đến tháng 10/2004 chợ gốm Bát Tràng được thành lập với khoảng gần 1.000 hộ dân chuyên sản xuất đồ gốm đã đánh dấu sự “Phục hồi” của làng gốm sứ Bát Tràng. Chợ được khai trương trên khuôn viên rộng trên 5.000m2 của Công ty Cổ phần Gốm sứ Bát Tràng. Sự thành lập của chợ gốm Bát Tràng không chỉ các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng có cơ hội được quảng bá mà còn mở ra một hướng đi cho làng gốm sứ Bát Tràng về du lịch.

Khi đi vào trong làng gốm, các mặt hàng gốm được trưng bày ở chợ cũng khiến mình cảm thấy rất thú vị, có lẽ là cảm giác lần đầu tiên đến đây. Những sản phẩm ở đây tinh tế mà đẹp mắt tới lạ thường và bạn không khó khăn để chọn mua những món quà về cho bạn bè, người thân yêu của bạn như những món đồ lưu niệm ở đây bày bán rất nhiều từ chén, bát, đồ trang trí, thờ cúng...

TVC giới thiếu Làng gốm Bát Tràng

Sau khi tham quan làng gốm, chúng tôi đã ghé qua đình làng Bát Tràng là một trong những nơi thờ cúng Thành Hoàng làng, tổ chức lễ hội hay một sự kiện đặc biệt nào trong làng.

Tiếp theo chúng tôi đến với ngôi nhà cổ Vạn Vân, ngôi nhà này nằm ở cuối làng gốm Bát Tràng, được dựng lên cách đây 11 năm, gồm nhiều gian: Gian đầu tiên là ngôi nhà gỗ 200 tuổi đưa từ Thái Bình về. Gian thứ hai cũng là một ngôi nhà cổ ở Nam Định mua về rồi ghép lại, tới gian thứ ba là ngôi nhà đã có sẵn từ trước đó. Ở đây các bạn không chỉ được ngắm kiến trúc căn nhà mà còn được xem nhiều sản phẩm gốm sứ cổ như: Lọ rồng, ấm men lam, bộ khuôn bản dập làm gốm… từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 19.

Đến làng gốm Bát Tràng như thế nào?

Cách Trung tâm thành phố Hà Nội không xa khoảng 15km, làng nghề nằm ở vị trí thuận tiện sẽ là điểm đến của nhiều các nhóm, hội, trường học, hay gia đình lựa chọn cho chuyến giã ngoại cuối tuần, bạn có rất nhiều cách để di chuyển đến làng gốm Bát Tràng Gia Lâm.

• Xe bus: Đối với các bạn sinh viên, không gì hợp lý bằng xuất phát từ Hà Nội đến làng gốm Bát Tràng bằng xe bus vừa an toàn vừa nhanh lại không ngại nắng mưa, bạn có thể đáp đến Bát Tràng với mức giá rẻ nhất. Từ các điểm trong nội thành Hà Nội, bạn đi xe bus đến bến trung chuyển Long Biên rồi bắt xe 47 đi Bát Tràng chỉ với 7000 đồng/lượt. Lên xe ung dung ăn uống hay đánh một giấc ngon lành, chưa đầy 30 phút sau bạn đã có mặt tại làng nghề gốm sứ nổi tiếng.
• Xe máy: Đối với các bạn trẻ ưa thích những chuyến đi phượt, di chuyển đến Bát Tràng từ thủ đô bằng xe máy là lựa chọn vô cùng thú vị. Từ cầu Chương Dương hoặc cầu Vĩnh Tuy, Thanh Trì đi men theo sông Hồng, cho đến khi bạn thấy biển chỉ đường Làng gốm Bát Tràng thì xin chúc mừng, bạn đã tới đích rồi !!. Rất dễ đi phải không nào.
• Đường sông: Dành cho những du khách muốn khám phá nét độc đáo của du lịch đường sông, cuối tuần đều có chuyến du lịch sông Hồng qua làng gốm Bát Tràng, đền Chử Đồng Tử. Giá vé tour tầm 300-400k/khách. Nếu bạn đã chán ngán với du lịch đường bộ thì có thể tham khảo cách di chuyển mới lạ này nhé!

Đối với khách ngoại tỉnh: Có thể sử dụng google map để đi theo hướng dẫn chi tiết đường đi từ vị trí của bạn đến làng nghề dễ dàng nhanh chóng. Với những cải tiến đáng kể và cực kỳ xuất sắc, bạn sẽ được chỉ hướng đi đến làng gốm Bát Tràng nhanh chóng chỉ với 1 chiếc smartphone có kết nối 3G, 4G, hay wifi hoặc thiết bị hỗ trợ định vị chỉ đường trên xe ô tô.

Địa điểm vui chơi tham quan ở Bát Tràng

Đến làng nghề, các bạn sẽ có cơ hội:

• Tham quan các di tích làng cổ Bát Tràng với rất nhiều các công trình kiến trúc độc đáo, cổ kính – ngôi nhà gỗ với tuổi đời hơn 200 năm, nhà cổ Vạn Vân là tuyệt tác kiến trúc gồm các họa tiết gốm sứ, lọ rồng, bộ khuôn bản dập làm gốm…
• Khám phá các nét văn hóa dân tộc
• Nặn gốm: Các du khách sẽ có cơ hội trải nghiệm vào vai 1 thợ gốm để sáng tạo ra những thành phẩm từ đất sét và bàn xoay. Đây là cơ hội để những chiếc smartphone lưu giữ lại những khoảnh khắc – hình ảnh ấn tượng
• Tham quan chợ gốm Bát Tràng với nhiều các sản phẩm được trưng bày với đủ các loại để làm đồ lưu niệm.
• Thưởng thức ẩm thực làng gốm Bát Tràng: Ở đây có khá nhiều các món ăn ngon đặc sản với giá siêu mềm như: bánh sắn nướng, bánh tẻ nóng, bún, cơm, miến, canh mặng mực...
• Và rất nhiều các điều lý thú đang chờ đón bạn khám phá

Khi mới đặt chân tới đây chúng tối đã rất ấn tượng bởi vẻ đẹp độc đáo ở nơi đây, với nhiều sản phẩm gốm tinh xảo, cùng mùi gốm mùi đặc trưng của đất đều hòa quyện vào không khí náo nức khi du khách tới đây tham quan chiêm ngưỡng.

Không những thế đến với làng gốm, chúng tôi được trải nghiệm và được tự làm những sản phẩm bằng gốm do chính tay nghề của một người thiếu kinh nghiệm mà bạn có thể tha hồ được sáng tạo nên tác phẩm nghệ thuật của mình.

Sau đây hãy cùng chúng tôi trải nghiệm những đếm đến thú vị khi bạn đặt chân đến đây:

Làng cổ Bát Tràng

Đến với du lịch Bát Tràng Gia Lâm, bạn không thể không ghé qua làng cổ Bát Tràng với công trình kiến trúc độc đáo, cổ kính và có cơ hội khám phá xung quanh làng cổ trên chiếc xe trâu dân giã để tận hưởng không khí mộc mạc, đậm chất. Những địa điểm tiêu biểu lưu lại dấu tích thời xa xưa ở đây có thể kể đến như nhà cổ Vạn Vân, đình Làng Bát Tràng là ngôi nhà gỗ có tuổi đời hơn 200 năm, nhà cổ Vạn Vân là tuyệt tác kiến trúc bao gồm các hoạ tiết gốm sứ, ấm men lam, lọ rồng, bộ khuôn bản dập làm gốm… từ trước thế kỷ 15.

Đình làng Bát Tràng là nơi thờ Thành hoàng cũng là địa điểm tổ chức các lễ hội quanh năm, nếu đi làng cổ Bát Tràng đúng dịp lễ hội, bạn có thể khám phá nét văn hóa vô cùng độc đáo, náo nhiệt.

Sân nặn gốm

Với khách du lịch làng nghề gốm Bát Tràng, mong muốn của họ khi đặt chân đến mảnh đất tuyệt đẹp này là được tự mình nhào nặn những sản phẩm làm từ gốm và men sứ. Chỉ cần dành ra 40-60k, bạn có thể trở thành một thợ gốm thực sự được tha hồ sáng tạo tạo thành phẩm từ đất sét và bàn xoay.

Tuy ban đầu có thể hơi lúng túng khi chưa biết cách sử dụng, bạn sẽ nhận được sự chỉ dẫn tận tình từ những thợ gốm điêu luyện ngay ở làng cổ Bát Tràng. Sau khi bạn hoàn thành “Kiệt tác”, sản phẩm sẽ được nung đốt để đem về nhà. Vậy là bạn có thể thỏa sức chụp ảnh sống ảo để khoe bạn bè, người thân tác phẩm nghệ thuật chính tay mình tạo ra phải không nào?

Chợ gốm Bát Tràng

Chợ Gốm là nơi bạn có thể tìm thấy những món quà làm kỉ niệm xinh xắn, vừa độc lại vừa rẻ. Các gian hàng ở chợ gốm bày bán rất nhiều sản phẩm gốm sứ như đồ lưu niệm, bát đĩa, cốc chén, đồ trang trí mĩ nghệ, đồ thờ cúng… vô cùng đẹp mắt. Tất cả sản phẩm ở đây đều được tạo ra từ bàn tay những nghệ nhân nổi tiếng. Bạn có thể quan sát và quay lại quá trình họ nhào nặn gốm sứ ngay tại những khoảng sân gốm mini ở trong chợ.

Đặc điểm gốm sứ Bát Tràng có gì nổi bật?

Gốm sứ Bát Tràng được tạo nên từ loại đất sét trắng hòa quyện với nước sông Hồng. Qua đôi bàn tay khéo léo của người nghệ nhân, thợ gốm mỗi sản phẩm gốm sứ Bát Tràng như được thổi hồn trở nên sâu lắng như chất chứa, đong đầy cảm xúc.

Chất riêng của gốm sứ Bát Tràng được thể hiện qua rất nhiều yếu tố như độ bóng của men phủ, kiểu dáng sản phẩm… và nhất là cách trang trí họa tiết. Như chúng ta đã biết, sản phẩm gốm sứ Bát Tràng là một trong số ít những sản phẩm gốm sứ hiện nay được làm theo phương pháp thủ công. Chính vì thế, mặc dù các hình ảnh, họa tiết trang trí có tính lặp lại tuy nhiên qua cách thể hiện khác nhau của người nghệ nhân mỗi sản phẩm vẫn tạo được dấu ấn riêng, vẫn khơi gợi được nơi người nhìn những cảm nhận khác biệt.

Ẩm thực ở làng gốm Bát Tràng

Du lịch Bát Tràng không thể không thưởng thức các món ngon đặc sản nơi đây. Bạn có thể dừng chân tại các quán ven chợ để nếm thử vài món ăn vặt với giá siêu mềm như bánh sắn nướng, bánh tẻ nóng hay cơm, bún, miến mang hương vị đặc trưng của làng cổ Bát Tràng. Đặc biệt nhất bạn không thể bỏ lỡ đặc sản canh măng mực, món ăn truyền thống nức tiếng ở đây. Màu vàng ươm của măng hòa quyện cùng nước dùng ngọt lim, khi ăn sẽ dai giòn sật sât rất thơm ngon. Canh măng mực thường được dùng làm món chính trong các ngày lễ truyền thống, lễ cưới xin, giỗ tết của người dân làng gốm sứ Bát Tràng. 

Làng nghề truyền thống có từ bao đời nay của người dân Việt Nam, nổi tiếng với những nét tinh tế, điêu khắc tinh sảo, làng gốm Bát Tràng không chỉ mang tới những sản phẩm ấn tượng nhất với người dân Việt, mà nó còn góp phần mang lại một nét đặc trưng cho nền văn hóa nước ta.

Kết thúc một buổi đi chơi đầy thú vị, mình hi vọng những kinh nghiệm vừa rồi có thể giúp ích cho những bạn nào chuẩn bị tới thăm – du lịch làng gốm Bát Tràng sẽ không làm bạn thất vọng!

Làng nghề gốm sứ Bát Tràng cũng như những làng nghề khác phải đối mặt với những thách thức về cạnh tranh. Nếu không có những nghệ nhân tâm huyết, giữ lửa nghề và kỹ thuật làm nghề truyền thống liệu Bát Tràng có giữ được bản sắc riêng của mình. Điều quan trọng hơn là làm thế nào để làng Bát Tràng có sức sống riêng trong thị trường mới.